Medikamentet për tensionin e gjakut, të njohura si antihipertensivë, janë ndër trajtimet më të përdorura për të mbajtur nën kontroll presionin arterial dhe për të parandaluar probleme serioze si goditja në tru, sëmundjet e zemrës apo dështimi i veshkave. Megjithatë, ashtu si çdo ilaç, edhe këto barna mund të shkaktojnë efekte anësore. Të kuptuarit e këtyre efekteve ndihmon pacientët që të jenë më të kujdesshëm dhe të bashkëpunojnë ngushtë me mjekun për të gjetur trajtimin më të përshtatshëm.
Llojet kryesore të medikamenteve për tensionin e gjakut
Para se të flasim për efektet anësore, është e rëndësishme të dimë kategoritë kryesore të barnave që përdoren për tensionin e lartë:
- Diuretikët – ndihmojnë trupin të largojë ujin dhe kripën e tepërt përmes urinës.
- Beta-bllokuesit – ulin ritmin e zemrës dhe presionin mbi enët e gjakut.
- ACE-inhibitorët – pengojnë formimin e një substance që ngushton enët e gjakut.
- ARB-të (bllokuesit e receptorëve të angiotenzinës II) – relaksojnë enët e gjakut në mënyra të ngjashme me ACE-inhibitorët.
- Bllokuesit e kanalit të kalciumit – zgjerojnë enët e gjakut duke ulur presionin arterial.
Secila nga këto kategori mund të ketë efekte anësore specifike, të cilat mund të ndryshojnë nga një pacient te tjetri.
Efektet anësore më të zakonshme
Diuretikët
Diuretikët, shpesh të quajtur “pilulat e ujit”, mund të shkaktojnë:
- Urinim të shpeshtë – sidomos gjatë orëve të para pas marrjes së ilaçit.
- Humbje të elektroliteve – veçanërisht kaliumit, gjë që mund të shkaktojë lodhje ose dhimbje muskujsh.
- Rritje të acidit urik – e cila mund të përkeqësojë gjendjet si përdhesi (gouti).
Një këshillë praktike është që pacientët të marrin këto ilaçe në mëngjes, për të shmangur zgjimin gjatë natës për urinim.
Beta-bllokuesit
Beta-bllokuesit mund të ndikojnë në:
- Ngadalësimin e ritmit të zemrës – duke shkaktuar ndonjëherë lodhje të tepërt.
- Mpirje ose ftohtësi në duar dhe këmbë – për shkak të qarkullimit të ngadalësuar të gjakut.
- Probleme me gjumin ose ëndrra të çuditshme – veçanërisht në fazat e para të trajtimit.
Në disa raste, beta-bllokuesit mund të ndikojnë në potencën tek meshkujt, prandaj ky efekt duhet diskutuar me mjekun.
ACE-inhibitorët
Këto ilaçe janë efektive, por mund të shkaktojnë:
- Kollë të thatë dhe të bezdisshme – që ndalet vetëm pasi ilaçi ndërpritet ose zëvendësohet.
- Rritje të nivelit të kaliumit në gjak – gjë që mund të ndikojë në ritmin normal të zemrës.
- Reaksione alergjike – si ënjtje në fytyrë ose buzë, një situatë që kërkon ndihmë urgjente mjekësore.
ARB-të
Këto janë më të tolerueshme krahasuar me ACE-inhibitorët, por mund të sjellin:
- Marramendje – sidomos kur pacienti ngrihet shpejt në këmbë.
- Probleme me veshkat – në raste të rralla, prandaj kërkohet monitorim i rregullt.
Bllokuesit e kanalit të kalciumit
Efektet anësore përfshijnë:
- Enjtje në kyçet e këmbëve – e zakonshme tek personat që i përdorin për periudha të gjata.
- Dhimbje koke – si rezultat i zgjerimit të enëve të gjakut.
- Ngrohtësi ose skuqje të fytyrës – që zakonisht kalon me kohën.
Faktorët që ndikojnë te efektet anësore
Jo të gjithë pacientët përjetojnë të njëjtat efekte anësore. Disa faktorë që ndikojnë janë:
- Doza e ilaçit – doza më të larta shpesh shoqërohen me më shumë efekte anësore.
- Mosha – të moshuarit janë më të ndjeshëm ndaj disa medikamenteve.
- Gjendjet shëndetësore të tjera – si diabeti, problemet me veshkat apo zemrën.
- Kombinimi i disa barnave – ndërveprimet mes medikamenteve mund të shtojnë rreziqet.
Këshilla praktike për menaxhimin e efekteve anësore
- Mos e ndërprisni ilaçin pa u këshilluar me mjekun – edhe nëse efektet anësore janë të bezdisshme.
- Shënoni simptomat – mbani një ditar të vogël për të ndjekur se kur dhe si ndodhin efektet.
- Bëni analiza të rregullta – për të monitoruar vlerat e gjakut, funksionin e veshkave dhe të zemrës.
- Diskutoni për opsionet alternative – nëse një ilaç nuk tolerohet mirë, shpesh ka alternativa të tjera.
Kur të kontaktoni mjekun menjëherë
Ka disa shenja që nuk duhen neglizhuar dhe që kërkojnë ndihmë të menjëhershme:
- Enjtje e papritur në fytyrë, buzë apo gjuhë.
- Dhimbje gjoksi ose vështirësi në frymëmarrje.
- Marramendje e rëndë që çon në humbje të ekuilibrit.
- Rrahje të çrregullta të zemrës.
Këto mund të jenë shenja të një reaksioni serioz ose të një problemi të fshehtë që po shkaktohet nga ilaçi.
Reflektim praktik
Barnat për tensionin e gjakut kanë shpëtuar dhe shpëtojnë miliona jetë çdo ditë, por suksesi i tyre varet edhe nga bashkëpunimi i ngushtë midis pacientit dhe mjekut. Të kuptuarit e efekteve anësore dhe raportimi i tyre pa hezitim është një hap i rëndësishëm për të mbajtur trajtimin sa më efektiv dhe të sigurt. Kujdesi dhe informimi janë çelësi për të jetuar një jetë të gjatë dhe të shëndetshme, edhe me tension të lartë të gjakut.
Disclaimer
Ky artikull ka qëllim vetëm edukativ dhe nuk zëvendëson këshillën profesionale mjekësore. Për çdo shqetësim ose pyetje lidhur me ilaçet që përdorni, këshillohuni gjithmonë me mjekun ose farmacistin tuaj.